TΡΟΧΙΕΣ
Ένα βιβλίο της Samantha Harvey Εκδόσεις Gutenberg, 2025
Στις 18 Μαρτίου η Suni Williams και ο Butch Wilmore επέστρεψαν στη γη μετά
από 9μηνη - μη προγραμματισμένη- παραμονή στο διάστημα. Τα ΜΜΕ κάλυψαν
εκτενώς το γεγονός αναφέροντας τις επιπτώσεις της μακροχρόνιας παραμονής τους
σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας στη σωματική τους υγεία. Δεν γνωρίζω ποια
ανεξήγητη διαίσθηση ώθησε τη Samantha Harvey να γράψει δυο χρόνια πριν από το
γεγονός αυτό, τις «Τροχιές» (Βραβείο Booker 2024- Εκδόσεις Gutenberg-Μετάφραση
Γιώργος Κυριαζής- 224σελ.) και να καταπιαστεί όχι μόνο με το σώμα αλλά κυρίως με
το πνεύμα των ανθρώπων αυτών.
Σκεφτείτε το λίγο: Ακολουθείτε ένα όνειρο ζωής και εκπαιδεύεστε κατάλληλα για
χρόνια για να ζήσετε στο διαστημικό σταθμό με άλλους 5 αστροναύτες. Η παραμονή
σας είναι προγραμματισμένη να διαρκέσει 9 μήνες (τι σύμπτωση και αυτή…). Σε ένα
«γήινο» 24ωρο τρέχοντας με ταχύτητα 27.000 km/h διαγράφετε 16 τροχιές γύρω από
τη γη, βλέπετε ισάριθμες ανατολές και δύσεις. Παρατηρείτε επί 9 μήνες από έξω τον
πανέμορφο αυτό πλανήτη που εξελικτικά και νοητικά είστε προγραμματισμένοι να
ζείτε μέσα του. Και ταυτόχρονα ζείτε στην ενδιάμεση αυτή ζώνη μεταξύ αυτού του
πλανήτη και του σύμπαντος. Του σύμπαντος που σας έχει γοητεύσει τόσο που
γίνατε αστροναύτης, ακολουθώντας την αδάμαστη ανθρώπινη φύση σας (μας) να
μην σταματάτε(με) πουθενά. Και τώρα που σας λείπει το σπίτι σας -αυτό το γαλάζιο
τεράστιο, πανέμορφο σπίτι σας- προβληματίζεστε για πολλά….
Σε 9 μήνες οι έξι αστροναύτες του διαστημικού σταθμού ζουν σε δυο κόσμους.
Κάποια έχασε τη μητέρα της, κάποιος βλέπει το νησί των διακοπών του και τους
γνωστούς του κατοίκους να δοκιμάζονται και πιθανά να αφανίζονται από τον τυφώνα,
τον τυφώνα που παρακολουθεί από ψηλά από το απόλυτα σιωπηλό και γαλήνιο κενό
του διαστήματος. Κάποιος διερωτάται για τα πολλαπλά βλέμματα του Diego
Velasquez. Και όλοι έρχονται αντιμέτωποι με την ανθρώπινη συνθήκη. Εκεί κάτω
είναι το μόνο μέρος που μπορούμε να ζήσουμε. Γιατί του φερόμαστε με αυτό τον
τρόπο; Οι συγκάτοικοί μας εκεί, είναι πιθανά οι μοναδικοί μας συγκάτοικοι στο
σύμπαν. Ποια ιδεολογική ή πολιτική διαφορά μπορεί να μας χωρίζει;
Η ζωή στο διαστημικό σταθμό παράλληλα με τη καταπόνηση του σώματος (ο
εγκέφαλος διογκώνεται, η καρδιά αδυνατίζει, οι μύες ατροφούν…) είναι κυρίως μια
άσκηση του πνεύματος. Όχι τόσο στην αντοχή της μοναξιάς, στη πειθαρχία και στη
ρουτίνα της καθημερινότητας ή στην αποδοχή του ρόλου του πειραματόζωου… Είναι
και αυτά. Αλλά κυρίως η άσκηση αυτή αφορά -έτσι τουλάχιστον το χειρίζεται η
συγγραφέας- την συμφιλίωση με την προαιώνια εσωτερική ανθρώπινη σύγκρουση
και τη σημειολογική παραδοχή ότι ακόμα και στη στάση μας απέναντι στο βαθύτερο
υπαρξιακό μας αδιέξοδο, ένας πιστός δημιουργιστής αστροναύτης, με έναν άθεο
αστροναύτη, έχουν εξίσου δίκιο…
Η δύναμη της γραφής της Harvey-αλλά και η ποιότητα της μετάφρασης του Γιώργου
Κυριαζή- πετυχαίνουν αυτό: Να μας κάνουν αστροναύτες, να μας μεταφέρουν στο
διαστημικό σταθμό, όχι για 9μήνες αλλά τουλάχιστον για όσο διαρκεί η ανάγνωση
των «Τροχιών». Και ο προβληματισμός που γεννιέται στη διάρκεια της παραμονής
μας εκεί, ίσως μας κάνει καλύτερους.
Ιγνάτιος Λιαπής